Ovaj sistem se naziva dolarskim, jer je dogovoreno da svjetske valute budu vezane za američki dolar, koji je bio direktno zamjenjiv za zlato. Time je dolar dobio veoma značajnu ulogu u međunarodnom platnom prometu.Sve do šezdesetih godina dvadesetog vijeka, američki dolar je bio praktično jedina valuta deviznih rezervi svih zemalja.
Krajem šezdesetih, povjerenje u dolar slabi zbog problema u privredi SAD-a. Inflacija je bila previše visoka da bi se održali ugovoreni fiksni odnosi između dolara i ostalih svjetskih valuta. U tom periodu je velika količina dolara akumulirana u svijetu, pa počinje zamjena dolara za zlato po tačno određenoj vrijednosti. Ovo je dovelo do velikog odliva zlata iz SAD-a, pa se u SAD-u početkom sedamdesetih godina ukida mogućnost zamjene dolara za zlato. Uz to, valutama se dozvoljava fluktuiranje, i time označava slom bretonvudskog, zlatno-dolarskog sistema.
Jedinstveni svjetski novac – budućnost?
Nakon sloma bretonvudskog sistema, međunarodni monetarni sistem se okrenuo decentralizovanom sistemu koji funkcioniše na otvorenom tržištu. Na novčanom tržištu kakvim ga danas znamo, moguće je zamijeniti bilo koju valutu za drugu po određenom odnosu. Pozitivne posljedice ovakvog pristupa se ogledaju u manjem riziku od inflacije, ubrzanom razvoju finansijskog sektora i većem privrednom rastu na globalnom nivou.
Moderna konvertibilnost valuta
Za razliku od zlatnog standarda, kada je konvertibilnost valute podrazumijevala mogućnost zamjene papirnog novca za zlato, zlatne poluge ili devize, moderna kovertibilnost podrazumijeva zamjenu jedne valute za drugu.
I u modernom sistemu, kao tokom istorije, postoje valute koje su zbog snaga ekonomija koje ih koriste, u visokom stepenu upotrebe u međunarodnim transakcijama, i njima se daje titular takozvanog svjetskog novca.
Svjetski novac je institucija razvijenog svjetskog tržišta i tu ulogu mogu imati jedna ili više nacionalnih valuta. Ekonomska snaga privrede SAD-a i EU je dovela do toga da američki dolar i euro na svjetskom tržištu imaju privilegovan položaj i budu najkorišćenije valute na svijetu kada se govori o globalnim rezervama.
Ideja svjetskog novca je poslužila kao osnova brojnim stručnjacima za hipotetičku jedinstvenu valutu koja bi važila za cio svijet, supervalutu. Jedan od prijedloga super valute je DEY (dolar, euro, jen), koji bi bio korišćen za sve transakcije širom svijeta, nezavisno od nacionalnosti korisnika. Međutim, trenutno postoje samo ideje, o čijem razvoju ćemo svi zajedno kao stanovnici svijeta odlučivati🙂
Biljana Minić
Rukovoditeljka Službe upravljanja aktivom i pasivom, Sektor riznice